«Историсен иксĕ: пуласлăх астăвăмĕ» темăллă биеналле паянхи кун Чăваш Республикин культурăпа этнографи еткерне пурнăç паракан йышлă калав, миф тата ĕненÿ, çавăн пекех пирĕн пĕрлех пуласлăха конструкцилеме май паракан пĕтĕмлĕх патне çул уçать.
Кашни истори, кашни халап, кашни йăхран-йăха куçса пыракан хайлав - паянхи кун пĕтĕмĕшле реконструкцине парăнман пысăк пир-тĕрчĕн пĕчĕк пайĕ. Эпир хăнăхнă йăлапа, пурнăçра пулма пултарайман халап та фактсем çине тĕревленмелле, анчах та Чăваш культурин чылай объекчĕ (XVI ĕмĕр варричен) çухалнă е тĕппипех пĕтнĕ. Авалхи руна çырăвĕсем те расшифровкăна аран парăнаççĕ. Апла пулин те чӑвашсен хăйсен астӑвӑмӗ упранса юлнӑ — хăйсен еткерне, мӑн асаттесемпе авалхи ритуалсене, культурӑна, кунашкал йӗрӗсем паянхи кун тĕперенчĕкĕн-тĕпренчĕкĕн пухӑнса кӑшт ҫеҫ палӑракан паллăсемпе ҫӗнӗрен йӗркеленеҫҫӗ.
Республикăн культура историйĕ чылай чухне чĕлхе вĕççĕн кăна çÿрени те ăна черченлетет. Çавăнпа та Чăваш культури, çăмăллăнах, тĕрлĕ шутласа кăларнă тата чăн пулса иртнĕ интерпретацисем йышăнать. Чӑваш халӑхне упракан ӑс-хакӑл ҫитĕнӳллӗ тавралӑх пулса тӑрать, унта тĕлĕнмелле, кӗтмен илемӗн тӗлӗнтермӗш ҫеҫкисем ӳсе-ӳсе ларма пултараҫҫӗ, е ӳсеççех. Астӑвӑм вăл куçа куранман‚ асаилӳсен хускануллӑ управӗ‚ малашлӑх конструкцийĕ валли ҫӑлкуҫ пулса тӑрать. Çав малашлăх аваллăха аса илсе, çав вăхăтрах ăна аранçă палăракан хальхи саманапа çыхăнтарать. Аваллăх тата паянхи кунран ÿссе ҫитӗнекен çав малашлăх Раҫҫейри тата пӗтӗм тӗнчери ытти халӑхсен чăнлăхĕнчен уйрӑлса тӑмасть. Пирӗн пӗрлехи пуласлӑхӑн пайӗсем пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ,
Эпир художниксене пирĕнпе пĕрле мăн асаттесенчен юлнă историне мĕнле майпа упраса хăварса малалла аталантармаллине татса пама йыхравлатпăр. Тĕл пулура сăмах чăвашсене кăна мар ытти халăхсене те пырса тивĕ. Эпир, пĕр халăхăн пуян историйĕ ытти халăхсен историйĕпе çыхăнса урăх регионсемпе çĕр шывсене мĕнле витĕм кÿнине, ăнланса илесшĕн.
Художниксемпе пĕрле эпир çак ыйтусем çине хуравлама тăрăшăпăр: харпăрлăх историне мĕнле сыхласа хăварма пулать? Мĕнле майпа эпир, мăн асаттесенчен юлнă, культурăна упратпăр? Çамрăк ăрусене çак культурăпа мĕнле явăçтарса паллаштаратпăр?
Эпир харпăрлăх, истори, çемье тата культура эткерлĕхĕ вăхăт иртнĕ май хальхи вăхăтри искусство пулса тăма пултарни çинчен каласа парăпăр.